Though matagal na itong issue, mas mainam na malaman yung kabuuan at detalye ng ating karapatan at ng may-ari sa ganitong mga kaso.
1. Ang isang "right of way" na annotated na sa isang titulo ay hindi pwedeng harangin ng may-ari ng lupa dahil yan ay binigyan na ng grant ng gobyerno sa nag-request nyan. Kung ang "right of way" ay wala pa sa "title" pwede yang harangin ng may-ari ng lupa kahit pa matagal na ginagamit. Sila kasi yung may authority dyan sa ayaw man natin o gusto. Kung hindi sila yung may-ari ng lupa, pwede ninyong alisin yung harang.
2. Ang unang paraan ay iapela yan sa barangay para sila yung maging mediator sa inyong hinaing sa may-ari. Ang pag-asa lang dyan ay makumbinsi yung may-ari na pagbigyan kayo gamit ang isang kasunduan. Hanggang doon lang yung gamit nyan. Kahit pa dumaan yan sa impluwensiya ng mayor at gobernador, nasa desisyon pa rin ng may-ari kung papayag silang ibalik yung "right of way" o hindi. Karapatan nila kasi yon.
3. Ang huling paraan lamang para mabigyan tayo ng ating karapatan ayon sa Art. 649 ng ating Civil Code ay sa pamamagitan ng pag-request sa korte - but with a catch. Sakali mang manalo kayo, mapipilitan na yung may-ari na magbigay ng "right of way" na permanent o hindi, at hingan kayo ng "property indemnity" na kabayaran sa may-ari ng lupa. Hindi po yan libre. Kalimitan ay "permanent" passage out of necessity (like a public access/road) yung dahilan kaya magbabayag kayo ng halaga ng lupang daraanan (assessors' value) plus yung "damages" sa may-ari kung meron man. Babayaran nyo rin yung property tax nyan taun-taon at pag-maintain sa daan. Parang binili nyo yung lupa, pero sa may-ari pa rin yon. Annotated yan sa titulo ng may-ari na "right of way" na granted ng batas sa nag-request para maging basehan sa future transactions ng lupa ng may-ari. "Rights" lang kasi yung pinahintulot sa inyo ng batas. Ngayon, kung ayaw mong gamitin na yung "right of way", pwede mong ipawalang-bisa yan kung gusto ninyo para makuha muli yung (eksaktong) ibinayad nyo sa may-ari - hindi kasali yung tax, interests at damages. Hanggang dyan lang yung kayang ibigay sa inyo ng batas. Kaya pwede na muling ipasarado ng may-ari yung daan.
Mahirap tanggapin pero yan po yung totoo kaya karamihan sa ganitong kaso ay nakasandal na lang sa pag-asang mapagbigyan ng kusang-loob o kasunduan, o kaya'y maghanap na lang ng ibang daraanan.