Cerebellum
Eternal Poster
- Joined
- Oct 31, 2021
- Posts
- 1,183
- Reaction
- 532
- Points
- 423
“Sinasamba Namin ang Nakikilala Namin”
“ANG Amang Di-malirip, ang Anak na Di-malirip, at ang Espiritu Santo na Di-malirip. Ang Amang Walang-hanggan, ang Anak na Walang-hanggan, at ang Espiritu Santong Walang-hanggan nguni’t hindi sila Tatlong Walang-hanggan kundi Isang Walang-hanggan. At wala ring Tatlong Di-nilikha, ni Tatlong Di-malirip, kundi Isang Di-nilikha, at Isang Di-malirip.” Isa o tatlo, ang Diyos ng Sangkakristiyanuhan, ayon sa katuturang ibinigay dito ng Athanasian Creed, ay tunay na isang Diyos na mahiwaga, di-malirip, di-nakikilala.
“Sinasamba namin ang nakikilala namin,” ang sabi ni Jesus. (You do not have permission to view the full content of this post. Log in or register now.) Sinabi niya ito bilang bahagi ng bayan na pinagsabihan ni Moises: “Makinig ka, Oh Israel: Si Jehova mong Diyos ay isang Jehova.” Oo, ang tapat na mga Judio noon ay sumasamba sa isang Diyos na kilala nila. Sa mga Kristiyano, na wala sa ilalim ng Judiong tipang Kautusan kundi nasa isang bagong tipan, kapit sa kanila ang hula: “At hindi magtuturo ang bawa’t isa sa kaniyang kababayan at ang bawa’t isa sa kaniyang kapatid, na sasabihin: ‘Kilalanin mo si Jehova!’ Sapagka’t ako’y makikilala nilang lahat, mula sa kaliit-liitan hanggang sa kadaki-dakilaan sa kanila.”—You do not have permission to view the full content of this post. Log in or register now.You do not have permission to view the full content of this post. Log in or register now..
“May Iisa Lamang Diyos, ang Ama”
Hindi naniniwala ang mga Saksi ni Jehova sa aral ng Trinidad, kaya sinasabi ng iba na sila’y sumusunod sa “isang anyo ng Arianismo.”You do not have permission to view the full content of this post. Log in or register now. Bagaman hindi sila Trinitarian sila’y hindi mga Arian. Sa isa sa mga sinulat ni Arius, sinasabi niya na ang Diyos ay hindi malirip, maging ng Anak man. Kaya, sa kaniyang aklat na The Arian Controversy sinasabi ni H. M. Gwatkin: “Di-kilala ang Diyos ni Arius, at nakatago sa walang hanggang hiwaga. Walang nilikha na makapagsisiwalat sa kaniya, at hindi niya maisisiwalat ang kaniyang sarili.” Ang mga Saksi ni Jehova ay hindi sumasamba sa “di-malirip” na Diyos ng mga Trinitarian ni sa ‘di-kilalang Diyos’ ni Arius. Kaisa sila sa sinabi ni apostol Pablo: “Sa ganang atin naman ay may iisa lamang Diyos, ang Ama, na sa kaniya nanggagaling ang lahat ng bagay.”—You do not have permission to view the full content of this post. Log in or register now..
Mahalagang makilala ang Diyos, gaya ng binanggit ni Jesus sa panalangin sa kaniyang Ama: “Ito’y nangangahulugan ng buhay na walang hanggan, ang pagkuha nila ng kaalaman tungkol sa iyo, ang tanging tunay na Diyos.” (You do not have permission to view the full content of this post. Log in or register now.) Ang apostol na sumulat niyan ay sumulat din: “Alam natin na naparito ang Anak ng Diyos, at tayo’y binigyan niya ng kakayahan ng isip na magtamo ng kaalaman na totoo siya [si Jehova]. At tayo’y kaisa ng totoo, sa pamamagitan ng kaniyang Anak na si Jesu-Kristo. Ito ang tunay na Diyos at ang buhay na walang hanggan.”—You do not have permission to view the full content of this post. Log in or register now..
May mga tagapagsalin na iniaayon sa Trinidad ang You do not have permission to view the full content of this post. Log in or register now.. Ganito ang pagkasalin ng The Living Bible sa dulo ng talatang ito: “Si Jesu-Kristo na kaniyang Anak, na tanging tunay na Diyos; at siya ay Buhay na walang-hanggan.” Sa kapuwa ang Bibliyang Katoliko at Protestante ay makikita ang pagkakaiba ni Jesus at ang “tanging tunay na Diyos” sa You do not have permission to view the full content of this post. Log in or register now.. Sa kaniyang Theological Investigations, sinasabi ng iskolar Katoliko na si Karl Rahner na “sa Unang Epistola ni San Juan ὁ θεός [“ang Diyos”] ay malimit na tumutukoy sa Ama at sa buong Epistola ay kailangang maunawaan na ito ang Ama.” Sa talababa ay inaamin ng Pranses na Protestanteng Bible du Centenaire na ang Griego’y sumasang-ayon sa saling di-maka-Trinitaryo. Marahil noong ikaapat na siglo C.E., isang Trinitariang eskribang Latin ang nagdagdag sa You do not have permission to view the full content of this post. Log in or register now. ng mga salitang “ang Ama, ang Verbo at ang espiritu santo; at ang tatlong ito ay iisa.” Ito, na tinatawag na “Johannine Comma,” ay protektado ng Vaticano hangga 1927, bagaman kahit na mga ilang iskolar Katoliko ay nagdududa rito sing-aga ng ikaanim na siglo. Pinatutunayan ng pagdarayang ito kung hanggang saan magsisikap makarating ang mga Trinitarian para mapatunayan ang kanilang doktrina.
Ang Pangalan ng Diyos at ang Trinidad
Sa kanilang kaalaman at palagiang paggamit sa personal na pangalan, na Jehova, ang Diyos ay nagiging tunay na tunay sa mga Saksi ni Jehova. (You do not have permission to view the full content of this post. Log in or register now.) Pagka sa kaniyang Bibliya’y nabasa ng isang nasa Sangkakristiyanuhan “ang pangalan ng Panginoon,” wala itong gaanong kabuluhan sa kaniya. Pagka siya’y nananalangin na “pakabanalin nawa ang pangalan mo,” baka hindi niya alam kung aling pangalan ang tinutukoy niya. Kilala ng mga Saksi ni Jehova ang kanilang Diyos, pati pangalan niya at, tulad ng salmista at ni Jesus, mahal nila ang pangalan ng Ama.—You do not have permission to view the full content of this post. Log in or register now.You do not have permission to view the full content of this post. Log in or register now.You do not have permission to view the full content of this post. Log in or register now.You do not have permission to view the full content of this post. Log in or register now..
Yamang libu-libong beses lumilitaw sa orihinal na Bibliya ang pangalan ng Diyos, bakit inalis ito sa mga salin ng Bibliya ng Sangkakristiyanuhan, at hindi ginagamit ng daan-daang angaw na mga Katoliko, Orthodoxo at Protestante na “Kristiyano”? May kinalaman kaya rito ang turo ng Trinidad?
Sa Katolikong Jerusalem Bible ang You do not have permission to view the full content of this post. Log in or register now. ay isinalin: “Makinig ka, Israel: Si Yahweh na ating Diyos ay ang kaisa-isang Yahweh.” Ang talababa ay nagsasabi: “Nguni’t malamáng na ito’y isang pagpapahayag ng pananampalataya sa iisang Diyos.” Ito ang iisang Diyos na tungkol sa kaniya’y sinabi ni Jesus: “Sinasamba namin ang nakikilala namin.” (You do not have permission to view the full content of this post. Log in or register now.) Inaamin ng Bibliyang Katolikong ito na ang pangalan ng kaisa-isang Diyos na iyon ay si Yahweh, o Jehova.You do not have permission to view the full content of this post. Log in or register now. Ayon sa mga teologong Trinitarian, ang Yahweh, o Jehova, ay pangalan ng Diyos ng mga patriyarkang Hebreo at ng mga Judio, ang Diyos na ipinakilala ni Jesus bilang “ang Ama,” o ang “Diyos na Ama.” Kung gayon, para sa mga Trinitarian ang pangalang Yahweh, o Jehova, ay tumutukoy sa isa lamang sa ipinagpapalagay na “Tatlong Persona” ng “pagka-Diyos.” Ang “Ikalawang Persona” ay may pangalan (Jesus), nguni’t ang “Ikatlong Persona” ay ang walang pangalang “Espiritu Santo.” Ang mga relihiyon ng Sangkakristiyanuhan ay hindi makagamit ng pangalan para sa Diyos na tumutukoy sa buong “pagka-Diyos.” Kaya ang mga miyembro ay kondenado na sumamba sa isang misteryosong tatlong-personang Diyos na walang pangalan.
Likas na nadarama ng maraming Katoliko na sila’y dapat sumamba sa isa na kanilang nakikilala. Kaya naman marahil marami sa kanila ang sumasamba kay Jesus o kay Maria. Ang ganitong likas na hangarin ay mababanaag sa arkitektura ng mga simbahan. Sa mga bahay-sambahayang Katoliko sa Pransiya at iba pa, sa alta mayor o kung saanman, may sinag na sumasagisag sa makalangit na kaluwalhatian. Nasa gitna ang isang triyanggulo, na sumasagisag sa Trinidad. Nguni’t balintuna, sa loob ng triyanggulo ay naroon ang Tetragrammaton, ang apat na katinig ng pangalan ng Diyos, na Jehova. Nguni’t ilang Katoliko ngayon ang nakakaalam na ito ang pangalan ng Diyos?
“Isang Panginoon, si Jesu-Kristo”
Pagkatapos na sabihing: “Sa ganang atin naman ay may iisa lamang Diyos, ang Ama, na sa kaniya nanggagaling ang lahat ng bagay, at tayo’y sa kaniya,” isinusog ni Pablo: “At may isang Panginoon, si Jesu-Kristo, na sa pamamagitan niya ang lahat ng bagay, at tayo’y sa pamamagitan niya.” (You do not have permission to view the full content of this post. Log in or register now.) Ito’y kinikilala rin ng mga Saksi ni Jehova. Si Jehova, ang Ama, ang Bukal; si Jesus, na “bugtong na anak,” ang “panganay sa lahat ng nilalang,” ang ginagamit ng Ama sa pagsasagawa ng Kaniyang kalooban.—You do not have permission to view the full content of this post. Log in or register now.You do not have permission to view the full content of this post. Log in or register now.You do not have permission to view the full content of this post. Log in or register now..
Dahil sa binanggit ng teologong si Arius ang katotohanan ng Bibliya na “ang Anak ay may ama,” at naniniwala sa katotohanang iyan ang mga Saksi ni Jehova, sinasabi ng The New Encyclopædia Britannica: “Ang Christology ng mga Saksi ni Jehova ay isa ring anyo ng Arianismo.” Una, ang mga Saksi ay walang “Christology,” ibig sabihin, “ang interpretasyon ng mga teologo sa katauhan at gawain ni Kristo.” Sila’y katulad ng Kristiyano na, nang nagtatalu-talo ang mga teologong nagpupulong sa Nicaea noong 325 C.E., nagsabi: ‘Hindi tayo tinuruan ni Kristo ng dialectics, arte, o walang kabuluhang mga panlilinlang, kundi ng simpleng kaisipan, na napananatili ng pananampalataya at mabubuting gawa.’ Marahil ay nagdusa ang taong ito dahil sa kaniyang pananampalataya kay Kristo, gaya rin ng mga Saksi ni Jehova. Tulad niya, sila’y hindi naniniwala sa pilosopya ng mga teologo. Sila’y naniniwala sa simpleng aral ng Bibliya tungkol sa Diyos, kay Kristo at sa banal na espiritu, at handa silang magdusa dahil sa kanilang pananampalataya at patunayan iyon ng gawa.
Ikalawa, ang mga Saksi ni Jehova ay hindi mga alagad ni Arius, yamang salungat sila sa maraming paniwala ni Arius. Halimbawa, kaniyang itinatuwa na makikilala ng Anak ang Ama. Itinuturo ng Bibliya na ‘lubusang nakikilala’ ng Anak ang Ama at na ang Anak “ang isa na nagpakilala sa kaniya.” (You do not have permission to view the full content of this post. Log in or register now.You do not have permission to view the full content of this post. Log in or register now.You do not have permission to view the full content of this post. Log in or register now.) Itinuturo ni Arius na ang Verbo’y “inampon” ng Diyos bilang Anak dahilan sa kaniyang kalinisang-asal. Ayon sa Bibliya siya’y nilalang ni Jehova bilang kaniyang “bugtong na anak.” (You do not have permission to view the full content of this post. Log in or register now.You do not have permission to view the full content of this post. Log in or register now.You do not have permission to view the full content of this post. Log in or register now.You do not have permission to view the full content of this post. Log in or register now.) Itinuro ni Arius na ang mga Kristiyano ay makaaasang maging kapantay ni Kristo, nguni’t sinasabi ng Bibliya na siya’y binigyan ng Diyos ng “pangalan na mataas kaysa lahat ng ibang pangalan.” (You do not have permission to view the full content of this post. Log in or register now.) Ang mga Saksi ni Jehova ay naniniwala sa sinasabi ng Bibliya, hindi ni Arius.
“Ang Bugtong na Diyos”
Hindi itinatatuwa ng mga Saksi ni Jehova ang pagkadiyos, o dibinidad ni Jesus. Nguni’t malayo ito sa iniaaral ng Trinitarian. Sa paniwala ng Trinitarian na “pagkadiyos ni Jesus,” siya’y hindi “isang diyos” o “tulad-diyos,” kundi siya’y “Diyos,” isa sa tatlong walang hanggang mga persona ng “pagka-Diyos.” Kaya ang pagkasalin ng marami sa mga Bibliya sa Sangkakristiyanuhan ng You do not have permission to view the full content of this post. Log in or register now. ay: “Walang sinumang nakakita sa Diyos; ang bugtong na Anak, na nasa sinapupunan ng Ama, siya ang nagpakilala sa kaniya.” (Revised Standard Version) Ang nasa karamihan ng pinakamatatandang manuskritong Griego ay, hindi “ang bugtong na Anak,” kundi “ang bugtong na diyos.” Inaamin ng The Expositor’s Greek Testament: “Ang MS. [manuskrito] na may autoridad ay pabor sa pagbasang θεος [diyos]; samantalang ang mga bersiyon at ang mga Ama [ng simbahan] ay pabor sa kabaligtaran nito.” Bakit? Sapagka’t natatakot sila sa mga anti-Trinitarian na para sa kanila “ang katawagang ito [na ‘bugtong na diyos’] ay nagpapakilalang Siya [ang Anak] ay iba sa Ama.”You do not have permission to view the full content of this post. Log in or register now.
Dahil sa kinikilala nila na si Jesus ay “isang diyos” o “isang makapangyarihan,” ang mga Saksi ni Jehova ay hindi nagagambala ng You do not have permission to view the full content of this post. Log in or register now., nang sabihin ni apostol Tomas kay Jesus: “Panginoon ko at Diyos ko!” Marahil ay ginamit ni Tomas ang salitang “Diyos” na gaya ng pagkagamit ni Manoa noong una. (You do not have permission to view the full content of this post. Log in or register now.) Nguni’t kahit hindi gayon, maliwanag pa rin ito, sapagka’t katatanggap lamang ng mga apostol ng mensahe kay Jesus, na: “Aakyat ako sa aking Ama at sa inyong Ama at sa aking Diyos at sa inyong Diyos.” (You do not have permission to view the full content of this post. Log in or register now.; ihambing ang You do not have permission to view the full content of this post. Log in or register now..) At isinulat ni Juan ang detalyeng ito (pati na ang bulalas ni Tomas) “upang kayo’y magsisampalataya na si Jesus ang Kristo na Anak ng Diyos.”—You do not have permission to view the full content of this post. Log in or register now..
Hindi naniniwala ang mga Saksi ni Jehova na si Jesus ay “Diyos na nagbalot ng laman,” isang “Diyos-tao,” ayon sa pilosopikong Incarnation tungkol sa “dalawang anyo,” tao at diyos. Batay sa Bibliya, sila’y naniniwala na “ang Salita ay naging laman.” (You do not have permission to view the full content of this post. Log in or register now.) “Hinubaran niya ang kaniyang sarili” ng kaniyang pagkaespiritu at naging tao, “mababa kaysa mga anghel,” upang maihandog niya ang kaniyang sarili bilang “katumbas na pantubos para sa lahat.” (You do not have permission to view the full content of this post. Log in or register now.You do not have permission to view the full content of this post. Log in or register now.You do not have permission to view the full content of this post. Log in or register now.) Ang turo ng Trinitarian na “ang pagkatubos ng tao sa kasalanan at kamatayan ay mangyayari lamang kung si Kristo’y Diyos na totoo at taong totoo” ay walang saysay na pilosopya. Upang matubos ang iniwala ni Adan para sa sangkatauhan, kinailangan ni Jesus na isakripisyo ang sakdal na buhay-tao. (You do not have permission to view the full content of this post. Log in or register now.You do not have permission to view the full content of this post. Log in or register now.You do not have permission to view the full content of this post. Log in or register now.You do not have permission to view the full content of this post. Log in or register now.You do not have permission to view the full content of this post. Log in or register now., RS, mga edisyong Katoliko at Protestante; You do not have permission to view the full content of this post. Log in or register now.) Pinabubulaanan nito ang aral ng Incarnation at Trinidad.
Bagaman “isang diyos,” si Jesus ay “hindi nag-isip na ang pagkapantay sa Diyos [na Jehova] ay isang bagay na dapat sunggaban.” (You do not have permission to view the full content of this post. Log in or register now., RS, kapuwa edisyon) Maliwanag ang pagpapasakop niya kay Jehova, ngayon at sa hinaharap. (You do not have permission to view the full content of this post. Log in or register now.) Kusang kinilala niya ang kataasan sa lahat ng kaniyang Ama. (You do not have permission to view the full content of this post. Log in or register now.; ihambing ang You do not have permission to view the full content of this post. Log in or register now..) Sa pagkabuhay-muli siya’y “binuhay sa espiritu,” “pinutungan ng kaluwalhatian at karangalan” at “dinakila,” “upang sa pangalan ni Jesus ang bawa’t tuhod ay iluhod ng nasa langit at ng mga nasa lupa.” (You do not have permission to view the full content of this post. Log in or register now.You do not have permission to view the full content of this post. Log in or register now.You do not have permission to view the full content of this post. Log in or register now.) Kaya hindi ipinagtataka ng mga Saksi ni Jehova ang sinasabi sa You do not have permission to view the full content of this post. Log in or register now. na ang mga anghel ay inaanyayahan na “yumukod sa kaniya,” “magparangal sa kaniya [The New English Bible]” o “sumamba sa kaniya [JB].” (Ihambing ang You do not have permission to view the full content of this post. Log in or register now..) Ito’y hindi salungat sa You do not have permission to view the full content of this post. Log in or register now., kung saan si Jesus—na sumipi sa Deuteronomio—ay nagsasabi na si Jehovang Diyos lamang ang kailangang sambahin. Bilang reperensiya’y binabanggit ang You do not have permission to view the full content of this post. Log in or register now. (Greek Septuagint) at You do not have permission to view the full content of this post. Log in or register now. ng Katolikong Jerusalem Bible, kung saan ang pagkasalin ay “sumamba sa kaniya,” at kung saan ang magkaparehong salita ay isinalin ng “magparangal sa kaniya,” at “yumuko.” Bakit iba-iba ang pagkasalin ng Bibliyang Katolikong ito? Dahilan sa mga Trinitarian.
“Ang Ipinangakong Banal na Espiritu”
Noong Pentecostes, sinabi ni apostol Pedro: “Ang Jesus na ito’y binuhay-muli ng Diyos, at tungkol dito’y mga saksi kaming lahat. Palibhasa nga’y niluwalhati sa kanang kamay ng Diyos at tinanggap na sa Ama ang ipinangakong banal na espiritu, kaniyang ibinuhos ito na inyong nakikita at naririnig.” (You do not have permission to view the full content of this post. Log in or register now.) Ano ba itong ipinangakong “banal na espiritu”? “Ang ikatlong persona ba ng Trinidad”? Ano ang ipinakikita ng mga reperensiyang aklat?
The Catholic Encyclopedia: “Saanman sa Matandang Tipan ay walang binabanggit na Ikatlong Persona.”
A Catholic Dictionary: “Sa kabuuan, sa Bagong Tipan, tulad sa Matanda, ang espiritu ay tinutukoy na isang banal na lakas o kapangyarihan.”—Amin ang italiko.
The New Encyclopædia Britannica: “Ang pagbangon ng haka-hakang Trinitarian sa aral ng simbahan ay humantong sa malaking suliranin sa artikulo tungkol sa Espiritu Santo. Sapagka’t ang pagiging-persona ng Espiritu Santo, na ipinakikita sa Bagong Tipan na banal na kapangyarihan . . . ay hindi maunawaang malinaw. . . . Ang paniwala tungkol sa Espiritu Santo ay na hindi ito isang persona kundi isang kapangyarihan.” (Amin ang italiko.) “Subali’t, kay Athanasius (namatay noong 373) ang ideá ng lubusang homoousia (diwa) ng pagkaisá ng Espiritu Santo sa Ama at sa Anak ay nabuo.”
A Catholic Dictionary: “Ang tunay na pagkadiyos ng ikatlong Persona ay pinagtibay sa isang Konsilyo ng Alexandria noong 362, . . . at sa wakas ng Konsilyo ng Constantinople noong 381.”
Ito’y tatlo at kalahating siglo pagkatapos ibuhos ang banal na espiritu noong Pentecostes 33 C.E.!
Bagaman hindi tinanggap ni Arius ang teorya ni Athanasius na ang banal na espiritu ay sa diwa kaisa ng Ama, ang turing niya sa espiritu ay isang persona. Isa pang patotoo ito na ang mga Saksi ni Jehova ay hindi mga Arian, kundi ang paniwala’y gaya ng mga sinaunang Kristiyano, na ang espiritu santo ang aktibong puwersa ng Diyos, na ginagamit niya sa ikagaganap ng kaniyang kalooban. (You do not have permission to view the full content of this post. Log in or register now.) May mga talata sa Bibliya na doo’y tinutukoy na parang isang persona ang espiritu. Nguni’t walang pinatutunayan ito. Inaamin ng A Catholic Dictionary: “Karamihan ng mga talatang ito ay hindi nagbibigay ng mapaniniwalaang patotoo ng personalidad. . . . Huwag kalilimutan na sa B[agong] T[ipan] ay tinutukoy na parang persona ang mga katangian na gaya baga ng pag-ibig (You do not have permission to view the full content of this post. Log in or register now.), at kasalanan (You do not have permission to view the full content of this post. Log in or register now.), oo, kahit ang abstrakto at walang buhay na mga bagay, tulad halimbawa ng kautusan (You do not have permission to view the full content of this post. Log in or register now.), ng tubig at ng dugo (You do not have permission to view the full content of this post. Log in or register now. 1 Jn. v. 8).” Nguni’t, sinasabi ng Bibliya na ang espiritu ay ‘ibinuhos,’ at ang mga tao ay “napuspos ng banal na espiritu,” na ipinagkaloob na “walang bayad,” at ‘nabautismuhan sa banal na espiritu,’ na pawang tiwali kung ang banal na espiritu ay isang persona.You do not have permission to view the full content of this post. Log in or register now.—You do not have permission to view the full content of this post. Log in or register now.You do not have permission to view the full content of this post. Log in or register now.You do not have permission to view the full content of this post. Log in or register now.You do not have permission to view the full content of this post. Log in or register now.You do not have permission to view the full content of this post. Log in or register now..
Ipakilala Natin ang Diyos na Nakikilala Natin!
Sinabi ni Pablo sa mga taga-Atenas: “Ang inyong sinasamba na hindi ninyo nakikilala—ito ang ipinakikilala ko.” (You do not have permission to view the full content of this post. Log in or register now., NE) Anong laki ng ating pasasalamat at pinalaya tayo buhat sa di-malirip na “hiwaga” ng Trinidad at masasabi natin, tulad ni Jesus: “Sinasamba namin ang nakikilala namin”! (You do not have permission to view the full content of this post. Log in or register now.) Ating sinasamba si Jehova, sa pangunguna ng Kaniyang Anak, si Kristo Jesus, at sa tulong ng Kaniyang espiritu. Magpatuloy tayo na ibalita ang ating Diyos, sapagka’t “dakila si Jehova at dapat pakapurihin. . . . Sapagka’t ang Diyos na ito ay ating Diyos hanggang sa walang hanggan, sa magpakailanman.”—You do not have permission to view the full content of this post. Log in or register now.You do not have permission to view the full content of this post. Log in or register now..
___
[Mga talababa]
Tingnan ang subtitulong “Ang Pakikipagtalo ni Arius” sa artikulong You do not have permission to view the full content of this post. Log in or register now..
Jehovah ang karaniwang anyong Ingles ng pangalan ng Diyos, kung paanong ang Jesus ang karaniwang anyo ng Hebreo na Ye·shuʹaʽ o ng Griego na I·e·sousʹ. Sa kaniyang mahigit na 600-pahinang Grammaire de l’hébreu biblique, na lathala ng Pontifical Biblical Institute sa Roma, isinulat ng Jesuwitang Propesor Joüon: “Sa aming mga salin, sa halip ng (sinasapantahang) anyong Yahweh, ginamit namin ang anyong Jéhovah . . . na karaniwang anyo na ginagamit sa Pranses.”
May mga tagapagsalin sa Sangkakristiyanuhan na iniayon sa Trinidad ang pagsasalin nila ng You do not have permission to view the full content of this post. Log in or register now. at You do not have permission to view the full content of this post. Log in or register now..—Ihambing ang talababa ng Revised Standard Version (mga edisyong Katoliko at Protestante) at ng Katolikong Jerusalem Bible.
“ANG Amang Di-malirip, ang Anak na Di-malirip, at ang Espiritu Santo na Di-malirip. Ang Amang Walang-hanggan, ang Anak na Walang-hanggan, at ang Espiritu Santong Walang-hanggan nguni’t hindi sila Tatlong Walang-hanggan kundi Isang Walang-hanggan. At wala ring Tatlong Di-nilikha, ni Tatlong Di-malirip, kundi Isang Di-nilikha, at Isang Di-malirip.” Isa o tatlo, ang Diyos ng Sangkakristiyanuhan, ayon sa katuturang ibinigay dito ng Athanasian Creed, ay tunay na isang Diyos na mahiwaga, di-malirip, di-nakikilala.
“Sinasamba namin ang nakikilala namin,” ang sabi ni Jesus. (You do not have permission to view the full content of this post. Log in or register now.) Sinabi niya ito bilang bahagi ng bayan na pinagsabihan ni Moises: “Makinig ka, Oh Israel: Si Jehova mong Diyos ay isang Jehova.” Oo, ang tapat na mga Judio noon ay sumasamba sa isang Diyos na kilala nila. Sa mga Kristiyano, na wala sa ilalim ng Judiong tipang Kautusan kundi nasa isang bagong tipan, kapit sa kanila ang hula: “At hindi magtuturo ang bawa’t isa sa kaniyang kababayan at ang bawa’t isa sa kaniyang kapatid, na sasabihin: ‘Kilalanin mo si Jehova!’ Sapagka’t ako’y makikilala nilang lahat, mula sa kaliit-liitan hanggang sa kadaki-dakilaan sa kanila.”—You do not have permission to view the full content of this post. Log in or register now.You do not have permission to view the full content of this post. Log in or register now..
“May Iisa Lamang Diyos, ang Ama”
Hindi naniniwala ang mga Saksi ni Jehova sa aral ng Trinidad, kaya sinasabi ng iba na sila’y sumusunod sa “isang anyo ng Arianismo.”You do not have permission to view the full content of this post. Log in or register now. Bagaman hindi sila Trinitarian sila’y hindi mga Arian. Sa isa sa mga sinulat ni Arius, sinasabi niya na ang Diyos ay hindi malirip, maging ng Anak man. Kaya, sa kaniyang aklat na The Arian Controversy sinasabi ni H. M. Gwatkin: “Di-kilala ang Diyos ni Arius, at nakatago sa walang hanggang hiwaga. Walang nilikha na makapagsisiwalat sa kaniya, at hindi niya maisisiwalat ang kaniyang sarili.” Ang mga Saksi ni Jehova ay hindi sumasamba sa “di-malirip” na Diyos ng mga Trinitarian ni sa ‘di-kilalang Diyos’ ni Arius. Kaisa sila sa sinabi ni apostol Pablo: “Sa ganang atin naman ay may iisa lamang Diyos, ang Ama, na sa kaniya nanggagaling ang lahat ng bagay.”—You do not have permission to view the full content of this post. Log in or register now..
Mahalagang makilala ang Diyos, gaya ng binanggit ni Jesus sa panalangin sa kaniyang Ama: “Ito’y nangangahulugan ng buhay na walang hanggan, ang pagkuha nila ng kaalaman tungkol sa iyo, ang tanging tunay na Diyos.” (You do not have permission to view the full content of this post. Log in or register now.) Ang apostol na sumulat niyan ay sumulat din: “Alam natin na naparito ang Anak ng Diyos, at tayo’y binigyan niya ng kakayahan ng isip na magtamo ng kaalaman na totoo siya [si Jehova]. At tayo’y kaisa ng totoo, sa pamamagitan ng kaniyang Anak na si Jesu-Kristo. Ito ang tunay na Diyos at ang buhay na walang hanggan.”—You do not have permission to view the full content of this post. Log in or register now..
May mga tagapagsalin na iniaayon sa Trinidad ang You do not have permission to view the full content of this post. Log in or register now.. Ganito ang pagkasalin ng The Living Bible sa dulo ng talatang ito: “Si Jesu-Kristo na kaniyang Anak, na tanging tunay na Diyos; at siya ay Buhay na walang-hanggan.” Sa kapuwa ang Bibliyang Katoliko at Protestante ay makikita ang pagkakaiba ni Jesus at ang “tanging tunay na Diyos” sa You do not have permission to view the full content of this post. Log in or register now.. Sa kaniyang Theological Investigations, sinasabi ng iskolar Katoliko na si Karl Rahner na “sa Unang Epistola ni San Juan ὁ θεός [“ang Diyos”] ay malimit na tumutukoy sa Ama at sa buong Epistola ay kailangang maunawaan na ito ang Ama.” Sa talababa ay inaamin ng Pranses na Protestanteng Bible du Centenaire na ang Griego’y sumasang-ayon sa saling di-maka-Trinitaryo. Marahil noong ikaapat na siglo C.E., isang Trinitariang eskribang Latin ang nagdagdag sa You do not have permission to view the full content of this post. Log in or register now. ng mga salitang “ang Ama, ang Verbo at ang espiritu santo; at ang tatlong ito ay iisa.” Ito, na tinatawag na “Johannine Comma,” ay protektado ng Vaticano hangga 1927, bagaman kahit na mga ilang iskolar Katoliko ay nagdududa rito sing-aga ng ikaanim na siglo. Pinatutunayan ng pagdarayang ito kung hanggang saan magsisikap makarating ang mga Trinitarian para mapatunayan ang kanilang doktrina.
Ang Pangalan ng Diyos at ang Trinidad
Sa kanilang kaalaman at palagiang paggamit sa personal na pangalan, na Jehova, ang Diyos ay nagiging tunay na tunay sa mga Saksi ni Jehova. (You do not have permission to view the full content of this post. Log in or register now.) Pagka sa kaniyang Bibliya’y nabasa ng isang nasa Sangkakristiyanuhan “ang pangalan ng Panginoon,” wala itong gaanong kabuluhan sa kaniya. Pagka siya’y nananalangin na “pakabanalin nawa ang pangalan mo,” baka hindi niya alam kung aling pangalan ang tinutukoy niya. Kilala ng mga Saksi ni Jehova ang kanilang Diyos, pati pangalan niya at, tulad ng salmista at ni Jesus, mahal nila ang pangalan ng Ama.—You do not have permission to view the full content of this post. Log in or register now.You do not have permission to view the full content of this post. Log in or register now.You do not have permission to view the full content of this post. Log in or register now.You do not have permission to view the full content of this post. Log in or register now..
Yamang libu-libong beses lumilitaw sa orihinal na Bibliya ang pangalan ng Diyos, bakit inalis ito sa mga salin ng Bibliya ng Sangkakristiyanuhan, at hindi ginagamit ng daan-daang angaw na mga Katoliko, Orthodoxo at Protestante na “Kristiyano”? May kinalaman kaya rito ang turo ng Trinidad?
Sa Katolikong Jerusalem Bible ang You do not have permission to view the full content of this post. Log in or register now. ay isinalin: “Makinig ka, Israel: Si Yahweh na ating Diyos ay ang kaisa-isang Yahweh.” Ang talababa ay nagsasabi: “Nguni’t malamáng na ito’y isang pagpapahayag ng pananampalataya sa iisang Diyos.” Ito ang iisang Diyos na tungkol sa kaniya’y sinabi ni Jesus: “Sinasamba namin ang nakikilala namin.” (You do not have permission to view the full content of this post. Log in or register now.) Inaamin ng Bibliyang Katolikong ito na ang pangalan ng kaisa-isang Diyos na iyon ay si Yahweh, o Jehova.You do not have permission to view the full content of this post. Log in or register now. Ayon sa mga teologong Trinitarian, ang Yahweh, o Jehova, ay pangalan ng Diyos ng mga patriyarkang Hebreo at ng mga Judio, ang Diyos na ipinakilala ni Jesus bilang “ang Ama,” o ang “Diyos na Ama.” Kung gayon, para sa mga Trinitarian ang pangalang Yahweh, o Jehova, ay tumutukoy sa isa lamang sa ipinagpapalagay na “Tatlong Persona” ng “pagka-Diyos.” Ang “Ikalawang Persona” ay may pangalan (Jesus), nguni’t ang “Ikatlong Persona” ay ang walang pangalang “Espiritu Santo.” Ang mga relihiyon ng Sangkakristiyanuhan ay hindi makagamit ng pangalan para sa Diyos na tumutukoy sa buong “pagka-Diyos.” Kaya ang mga miyembro ay kondenado na sumamba sa isang misteryosong tatlong-personang Diyos na walang pangalan.
Likas na nadarama ng maraming Katoliko na sila’y dapat sumamba sa isa na kanilang nakikilala. Kaya naman marahil marami sa kanila ang sumasamba kay Jesus o kay Maria. Ang ganitong likas na hangarin ay mababanaag sa arkitektura ng mga simbahan. Sa mga bahay-sambahayang Katoliko sa Pransiya at iba pa, sa alta mayor o kung saanman, may sinag na sumasagisag sa makalangit na kaluwalhatian. Nasa gitna ang isang triyanggulo, na sumasagisag sa Trinidad. Nguni’t balintuna, sa loob ng triyanggulo ay naroon ang Tetragrammaton, ang apat na katinig ng pangalan ng Diyos, na Jehova. Nguni’t ilang Katoliko ngayon ang nakakaalam na ito ang pangalan ng Diyos?
“Isang Panginoon, si Jesu-Kristo”
Pagkatapos na sabihing: “Sa ganang atin naman ay may iisa lamang Diyos, ang Ama, na sa kaniya nanggagaling ang lahat ng bagay, at tayo’y sa kaniya,” isinusog ni Pablo: “At may isang Panginoon, si Jesu-Kristo, na sa pamamagitan niya ang lahat ng bagay, at tayo’y sa pamamagitan niya.” (You do not have permission to view the full content of this post. Log in or register now.) Ito’y kinikilala rin ng mga Saksi ni Jehova. Si Jehova, ang Ama, ang Bukal; si Jesus, na “bugtong na anak,” ang “panganay sa lahat ng nilalang,” ang ginagamit ng Ama sa pagsasagawa ng Kaniyang kalooban.—You do not have permission to view the full content of this post. Log in or register now.You do not have permission to view the full content of this post. Log in or register now.You do not have permission to view the full content of this post. Log in or register now..
Dahil sa binanggit ng teologong si Arius ang katotohanan ng Bibliya na “ang Anak ay may ama,” at naniniwala sa katotohanang iyan ang mga Saksi ni Jehova, sinasabi ng The New Encyclopædia Britannica: “Ang Christology ng mga Saksi ni Jehova ay isa ring anyo ng Arianismo.” Una, ang mga Saksi ay walang “Christology,” ibig sabihin, “ang interpretasyon ng mga teologo sa katauhan at gawain ni Kristo.” Sila’y katulad ng Kristiyano na, nang nagtatalu-talo ang mga teologong nagpupulong sa Nicaea noong 325 C.E., nagsabi: ‘Hindi tayo tinuruan ni Kristo ng dialectics, arte, o walang kabuluhang mga panlilinlang, kundi ng simpleng kaisipan, na napananatili ng pananampalataya at mabubuting gawa.’ Marahil ay nagdusa ang taong ito dahil sa kaniyang pananampalataya kay Kristo, gaya rin ng mga Saksi ni Jehova. Tulad niya, sila’y hindi naniniwala sa pilosopya ng mga teologo. Sila’y naniniwala sa simpleng aral ng Bibliya tungkol sa Diyos, kay Kristo at sa banal na espiritu, at handa silang magdusa dahil sa kanilang pananampalataya at patunayan iyon ng gawa.
Ikalawa, ang mga Saksi ni Jehova ay hindi mga alagad ni Arius, yamang salungat sila sa maraming paniwala ni Arius. Halimbawa, kaniyang itinatuwa na makikilala ng Anak ang Ama. Itinuturo ng Bibliya na ‘lubusang nakikilala’ ng Anak ang Ama at na ang Anak “ang isa na nagpakilala sa kaniya.” (You do not have permission to view the full content of this post. Log in or register now.You do not have permission to view the full content of this post. Log in or register now.You do not have permission to view the full content of this post. Log in or register now.) Itinuturo ni Arius na ang Verbo’y “inampon” ng Diyos bilang Anak dahilan sa kaniyang kalinisang-asal. Ayon sa Bibliya siya’y nilalang ni Jehova bilang kaniyang “bugtong na anak.” (You do not have permission to view the full content of this post. Log in or register now.You do not have permission to view the full content of this post. Log in or register now.You do not have permission to view the full content of this post. Log in or register now.You do not have permission to view the full content of this post. Log in or register now.) Itinuro ni Arius na ang mga Kristiyano ay makaaasang maging kapantay ni Kristo, nguni’t sinasabi ng Bibliya na siya’y binigyan ng Diyos ng “pangalan na mataas kaysa lahat ng ibang pangalan.” (You do not have permission to view the full content of this post. Log in or register now.) Ang mga Saksi ni Jehova ay naniniwala sa sinasabi ng Bibliya, hindi ni Arius.
“Ang Bugtong na Diyos”
Hindi itinatatuwa ng mga Saksi ni Jehova ang pagkadiyos, o dibinidad ni Jesus. Nguni’t malayo ito sa iniaaral ng Trinitarian. Sa paniwala ng Trinitarian na “pagkadiyos ni Jesus,” siya’y hindi “isang diyos” o “tulad-diyos,” kundi siya’y “Diyos,” isa sa tatlong walang hanggang mga persona ng “pagka-Diyos.” Kaya ang pagkasalin ng marami sa mga Bibliya sa Sangkakristiyanuhan ng You do not have permission to view the full content of this post. Log in or register now. ay: “Walang sinumang nakakita sa Diyos; ang bugtong na Anak, na nasa sinapupunan ng Ama, siya ang nagpakilala sa kaniya.” (Revised Standard Version) Ang nasa karamihan ng pinakamatatandang manuskritong Griego ay, hindi “ang bugtong na Anak,” kundi “ang bugtong na diyos.” Inaamin ng The Expositor’s Greek Testament: “Ang MS. [manuskrito] na may autoridad ay pabor sa pagbasang θεος [diyos]; samantalang ang mga bersiyon at ang mga Ama [ng simbahan] ay pabor sa kabaligtaran nito.” Bakit? Sapagka’t natatakot sila sa mga anti-Trinitarian na para sa kanila “ang katawagang ito [na ‘bugtong na diyos’] ay nagpapakilalang Siya [ang Anak] ay iba sa Ama.”You do not have permission to view the full content of this post. Log in or register now.
Dahil sa kinikilala nila na si Jesus ay “isang diyos” o “isang makapangyarihan,” ang mga Saksi ni Jehova ay hindi nagagambala ng You do not have permission to view the full content of this post. Log in or register now., nang sabihin ni apostol Tomas kay Jesus: “Panginoon ko at Diyos ko!” Marahil ay ginamit ni Tomas ang salitang “Diyos” na gaya ng pagkagamit ni Manoa noong una. (You do not have permission to view the full content of this post. Log in or register now.) Nguni’t kahit hindi gayon, maliwanag pa rin ito, sapagka’t katatanggap lamang ng mga apostol ng mensahe kay Jesus, na: “Aakyat ako sa aking Ama at sa inyong Ama at sa aking Diyos at sa inyong Diyos.” (You do not have permission to view the full content of this post. Log in or register now.; ihambing ang You do not have permission to view the full content of this post. Log in or register now..) At isinulat ni Juan ang detalyeng ito (pati na ang bulalas ni Tomas) “upang kayo’y magsisampalataya na si Jesus ang Kristo na Anak ng Diyos.”—You do not have permission to view the full content of this post. Log in or register now..
Hindi naniniwala ang mga Saksi ni Jehova na si Jesus ay “Diyos na nagbalot ng laman,” isang “Diyos-tao,” ayon sa pilosopikong Incarnation tungkol sa “dalawang anyo,” tao at diyos. Batay sa Bibliya, sila’y naniniwala na “ang Salita ay naging laman.” (You do not have permission to view the full content of this post. Log in or register now.) “Hinubaran niya ang kaniyang sarili” ng kaniyang pagkaespiritu at naging tao, “mababa kaysa mga anghel,” upang maihandog niya ang kaniyang sarili bilang “katumbas na pantubos para sa lahat.” (You do not have permission to view the full content of this post. Log in or register now.You do not have permission to view the full content of this post. Log in or register now.You do not have permission to view the full content of this post. Log in or register now.) Ang turo ng Trinitarian na “ang pagkatubos ng tao sa kasalanan at kamatayan ay mangyayari lamang kung si Kristo’y Diyos na totoo at taong totoo” ay walang saysay na pilosopya. Upang matubos ang iniwala ni Adan para sa sangkatauhan, kinailangan ni Jesus na isakripisyo ang sakdal na buhay-tao. (You do not have permission to view the full content of this post. Log in or register now.You do not have permission to view the full content of this post. Log in or register now.You do not have permission to view the full content of this post. Log in or register now.You do not have permission to view the full content of this post. Log in or register now.You do not have permission to view the full content of this post. Log in or register now., RS, mga edisyong Katoliko at Protestante; You do not have permission to view the full content of this post. Log in or register now.) Pinabubulaanan nito ang aral ng Incarnation at Trinidad.
Bagaman “isang diyos,” si Jesus ay “hindi nag-isip na ang pagkapantay sa Diyos [na Jehova] ay isang bagay na dapat sunggaban.” (You do not have permission to view the full content of this post. Log in or register now., RS, kapuwa edisyon) Maliwanag ang pagpapasakop niya kay Jehova, ngayon at sa hinaharap. (You do not have permission to view the full content of this post. Log in or register now.) Kusang kinilala niya ang kataasan sa lahat ng kaniyang Ama. (You do not have permission to view the full content of this post. Log in or register now.; ihambing ang You do not have permission to view the full content of this post. Log in or register now..) Sa pagkabuhay-muli siya’y “binuhay sa espiritu,” “pinutungan ng kaluwalhatian at karangalan” at “dinakila,” “upang sa pangalan ni Jesus ang bawa’t tuhod ay iluhod ng nasa langit at ng mga nasa lupa.” (You do not have permission to view the full content of this post. Log in or register now.You do not have permission to view the full content of this post. Log in or register now.You do not have permission to view the full content of this post. Log in or register now.) Kaya hindi ipinagtataka ng mga Saksi ni Jehova ang sinasabi sa You do not have permission to view the full content of this post. Log in or register now. na ang mga anghel ay inaanyayahan na “yumukod sa kaniya,” “magparangal sa kaniya [The New English Bible]” o “sumamba sa kaniya [JB].” (Ihambing ang You do not have permission to view the full content of this post. Log in or register now..) Ito’y hindi salungat sa You do not have permission to view the full content of this post. Log in or register now., kung saan si Jesus—na sumipi sa Deuteronomio—ay nagsasabi na si Jehovang Diyos lamang ang kailangang sambahin. Bilang reperensiya’y binabanggit ang You do not have permission to view the full content of this post. Log in or register now. (Greek Septuagint) at You do not have permission to view the full content of this post. Log in or register now. ng Katolikong Jerusalem Bible, kung saan ang pagkasalin ay “sumamba sa kaniya,” at kung saan ang magkaparehong salita ay isinalin ng “magparangal sa kaniya,” at “yumuko.” Bakit iba-iba ang pagkasalin ng Bibliyang Katolikong ito? Dahilan sa mga Trinitarian.
“Ang Ipinangakong Banal na Espiritu”
Noong Pentecostes, sinabi ni apostol Pedro: “Ang Jesus na ito’y binuhay-muli ng Diyos, at tungkol dito’y mga saksi kaming lahat. Palibhasa nga’y niluwalhati sa kanang kamay ng Diyos at tinanggap na sa Ama ang ipinangakong banal na espiritu, kaniyang ibinuhos ito na inyong nakikita at naririnig.” (You do not have permission to view the full content of this post. Log in or register now.) Ano ba itong ipinangakong “banal na espiritu”? “Ang ikatlong persona ba ng Trinidad”? Ano ang ipinakikita ng mga reperensiyang aklat?
The Catholic Encyclopedia: “Saanman sa Matandang Tipan ay walang binabanggit na Ikatlong Persona.”
A Catholic Dictionary: “Sa kabuuan, sa Bagong Tipan, tulad sa Matanda, ang espiritu ay tinutukoy na isang banal na lakas o kapangyarihan.”—Amin ang italiko.
The New Encyclopædia Britannica: “Ang pagbangon ng haka-hakang Trinitarian sa aral ng simbahan ay humantong sa malaking suliranin sa artikulo tungkol sa Espiritu Santo. Sapagka’t ang pagiging-persona ng Espiritu Santo, na ipinakikita sa Bagong Tipan na banal na kapangyarihan . . . ay hindi maunawaang malinaw. . . . Ang paniwala tungkol sa Espiritu Santo ay na hindi ito isang persona kundi isang kapangyarihan.” (Amin ang italiko.) “Subali’t, kay Athanasius (namatay noong 373) ang ideá ng lubusang homoousia (diwa) ng pagkaisá ng Espiritu Santo sa Ama at sa Anak ay nabuo.”
A Catholic Dictionary: “Ang tunay na pagkadiyos ng ikatlong Persona ay pinagtibay sa isang Konsilyo ng Alexandria noong 362, . . . at sa wakas ng Konsilyo ng Constantinople noong 381.”
Ito’y tatlo at kalahating siglo pagkatapos ibuhos ang banal na espiritu noong Pentecostes 33 C.E.!
Bagaman hindi tinanggap ni Arius ang teorya ni Athanasius na ang banal na espiritu ay sa diwa kaisa ng Ama, ang turing niya sa espiritu ay isang persona. Isa pang patotoo ito na ang mga Saksi ni Jehova ay hindi mga Arian, kundi ang paniwala’y gaya ng mga sinaunang Kristiyano, na ang espiritu santo ang aktibong puwersa ng Diyos, na ginagamit niya sa ikagaganap ng kaniyang kalooban. (You do not have permission to view the full content of this post. Log in or register now.) May mga talata sa Bibliya na doo’y tinutukoy na parang isang persona ang espiritu. Nguni’t walang pinatutunayan ito. Inaamin ng A Catholic Dictionary: “Karamihan ng mga talatang ito ay hindi nagbibigay ng mapaniniwalaang patotoo ng personalidad. . . . Huwag kalilimutan na sa B[agong] T[ipan] ay tinutukoy na parang persona ang mga katangian na gaya baga ng pag-ibig (You do not have permission to view the full content of this post. Log in or register now.), at kasalanan (You do not have permission to view the full content of this post. Log in or register now.), oo, kahit ang abstrakto at walang buhay na mga bagay, tulad halimbawa ng kautusan (You do not have permission to view the full content of this post. Log in or register now.), ng tubig at ng dugo (You do not have permission to view the full content of this post. Log in or register now. 1 Jn. v. 8).” Nguni’t, sinasabi ng Bibliya na ang espiritu ay ‘ibinuhos,’ at ang mga tao ay “napuspos ng banal na espiritu,” na ipinagkaloob na “walang bayad,” at ‘nabautismuhan sa banal na espiritu,’ na pawang tiwali kung ang banal na espiritu ay isang persona.You do not have permission to view the full content of this post. Log in or register now.—You do not have permission to view the full content of this post. Log in or register now.You do not have permission to view the full content of this post. Log in or register now.You do not have permission to view the full content of this post. Log in or register now.You do not have permission to view the full content of this post. Log in or register now.You do not have permission to view the full content of this post. Log in or register now..
Ipakilala Natin ang Diyos na Nakikilala Natin!
Sinabi ni Pablo sa mga taga-Atenas: “Ang inyong sinasamba na hindi ninyo nakikilala—ito ang ipinakikilala ko.” (You do not have permission to view the full content of this post. Log in or register now., NE) Anong laki ng ating pasasalamat at pinalaya tayo buhat sa di-malirip na “hiwaga” ng Trinidad at masasabi natin, tulad ni Jesus: “Sinasamba namin ang nakikilala namin”! (You do not have permission to view the full content of this post. Log in or register now.) Ating sinasamba si Jehova, sa pangunguna ng Kaniyang Anak, si Kristo Jesus, at sa tulong ng Kaniyang espiritu. Magpatuloy tayo na ibalita ang ating Diyos, sapagka’t “dakila si Jehova at dapat pakapurihin. . . . Sapagka’t ang Diyos na ito ay ating Diyos hanggang sa walang hanggan, sa magpakailanman.”—You do not have permission to view the full content of this post. Log in or register now.You do not have permission to view the full content of this post. Log in or register now..
___
[Mga talababa]
Tingnan ang subtitulong “Ang Pakikipagtalo ni Arius” sa artikulong You do not have permission to view the full content of this post. Log in or register now..
Jehovah ang karaniwang anyong Ingles ng pangalan ng Diyos, kung paanong ang Jesus ang karaniwang anyo ng Hebreo na Ye·shuʹaʽ o ng Griego na I·e·sousʹ. Sa kaniyang mahigit na 600-pahinang Grammaire de l’hébreu biblique, na lathala ng Pontifical Biblical Institute sa Roma, isinulat ng Jesuwitang Propesor Joüon: “Sa aming mga salin, sa halip ng (sinasapantahang) anyong Yahweh, ginamit namin ang anyong Jéhovah . . . na karaniwang anyo na ginagamit sa Pranses.”
May mga tagapagsalin sa Sangkakristiyanuhan na iniayon sa Trinidad ang pagsasalin nila ng You do not have permission to view the full content of this post. Log in or register now. at You do not have permission to view the full content of this post. Log in or register now..—Ihambing ang talababa ng Revised Standard Version (mga edisyong Katoliko at Protestante) at ng Katolikong Jerusalem Bible.