"BAKIT ANDAMING TRANSLATIONS?"
Para masaya. (Just kidding)
Para sa mga bagong readers ng Bible (pati na rin sa ilang matatagal na) isa sa mga curious questions nila ay bakit andaming Bible translations. Maaring maging challenge pa nga minsan kung anong version ng Bible ang dapat basahin kung magsisimula palang sa Bible-reading habit. There are several reasons why there is a need for more and more translations.
Wala na ang original writing ng Bible.
Tanging ang original writing ng Bible ang infallible (“error-free”). At dahil wala na sa'tin ang original writing, dependent ang mga translators sa mga ancient hand-written copies (manuscripts) para malaman kung anong nakasulat sa original. At halos lahat naman sa atin ay ‘di nakakaintindi ng ancient Hebrew at Greek, kaya dependent naman tayo sa mga versions na available in our language.
Lahat ng translations today (kasama ang napakaraming editions ng bawat translations) ay “attempts” to make copies of the Bible na mas malapit sa original text na maiintindihan pa rin ng mga modern readers. Dahil ang pagiging “error-free” ay limited lang sa mga original writings ng Bible, we cannot expect that these “attempts” na perfect. In other words, walang inspired or infallible translation. There will be a constant need to make more “attempts” and to improve them.
-----------
Ang language ay madaling magbago.
Languages do change rapidly. Kung paanong ang English ay napakabilis din magbago. 'Yung grammar rules, vocabulary, formatting etc. ng English today ay hindi na katulad nu'ng 10 years ago at ang English ngayon ay ‘di na katulad ng English for the next several years. Nagkakaroon ng maraming translations at nire-revise ang mga ito to adapt to these changes.
Take for example this passage from KJV, “Charity suffereth long…”(Charity? Ano ‘to lotto? Suffereth? Nagsa-suffer? Naghihirap ng matagal yung charity?) Sa unang basa ang hirap intindihin! But for the record, sinasalin na ‘to ng majority ng mga translations as “Love is patient” dahil 'yun din naman ang gustong sabihin ng original text. Today, we don’t use the term “charity” na same meaning ng “love” dahil mas similar na ang term na ‘to sa “donation” o pwede ring organization na tumutulong sa kapus-palad, pero during the time na ginagawa ang KJV, “charity” had the same meaning as “love.” This shows na nagbabago ang meanings ng mga words kaya there is a need to create more versions and to update them from time to time.
----------
May iba-ibang categories ng translation.
As mentioned sa taas, every translation is an attempt na gumawa ng kopya ng Bible na malapit sa original pero maiintindihan ng readers ngayon. Every translator follows a certain “philosophy” or “guideline” sa pagsasalin. Though ‘di naman sila super strict sa pagsunod do'n pero 'yun ang mas “mabigat” na principle nila na ginagamit. We have three main philosophies in translation: formal, dynamic and optimal.
Ang goal ng Formal Equivalence (also known as “word-for-word” or “literal”) ay maisalin ang original text sa exact ( or nearly exact) na words sa language today para mabasa ni reader kung ano talagang mga words/ phrases ang ginamit ng mga authors. Ang strength ng ganitong translations ay napre-preserve nito 'yung structures ng original writings which is necessary for careful reading/ study, ang weakness naman nito ay minsan hindi na madaling maintindihan (lalo na kapag mga idioms). Dahil ang goal ng formal ay kung “ano” ang sinulat ng authors hindi kung “anong gustong sabihin” ng authors, ang emphasis ng mga ganitong translations ay “structure” not “intention.” Some of the known literal translations ay KJV, NKJV, ASV at ESV.
Ang goal naman ng Dynamic Equivalence (also known as “thought-for-thought” or “functional”) ay maisalin ang original text by interpreting its meaning tapos isasalin na sa language today para ma-gets natin kung paano naintindihan 'yun ng original readers. Ang strength ng ganitong translations ay mas readable sila which is necessary in doing devotionals/personal study and public reading, ang weakness naman ay most of the time, ang nababasa lang ni reader ay isang shade lang ng meaning dahil sa ganung paraan na sinalin nung translation 'yung text. (Biblical authors ay kadalasan may multiple shades of meaning sa sinusulat nila at usually 'yung nag-iisa na pinaka-obvious lang nasasalin ng dynamic translation.) Dahil ang goal ng dynamic ay kung “anong gustong sabihin” ng authors hindi ang kung “ano” ang sinabi, ang emphasis ng ganitong translations ay “intention” not “structure.” Some of the known functional translations ay NIV, NLT, CEV at GNB.
Ang goal naman ng Optimal Equivalence ay isalin ang original text sa paraang makukuha ang “intention” at the same time, makikita pa rin yung “structure” (in short, balance). Ang purpose ay mapasa sa language today both ang “thoughts” and “words” na nasa original text (or atleast, kahit papaano mapakita pareho). Ang strength ng ganitong translation ay readable pa rin tulad ng dynamic at may sense of formality tulad ng literal, yet may weaknesses din ‘to na mayroon ang formal at dynamic. Also dahil ang mga ganitong translations ay sinusubukang balansehin ang dalawang philosophies, minsan nauuwe ang salin nila sa certain passages na malayo sa traditional readings ng formal at malayo rin sa understandable readings ng dynamic, causing confusion to the readers and criticism from the scholars. Ang known example ng optimal ay ang Holman Christian Standard Bible (HCSB) na later on ni-revise at naging Christian Standard Bible (CSB).
May mga translations naman na ‘di pasok sa mga nabanggit sa taas, which are called Free Translations. Hindi sila sumusunod sa guidelines ng either formal or dynamic, sinasalin nila ang original text by paraphrasing it sa language today. Nilalagyan nila ng modern equivalence ang mga text to present their meanings of the text. Ang strength ng mga paraphrase ay effective sila in giving readers a “fresh view” sa binabasa nila kaya okay ang mga ito sa personal reading, ang weakness ay ‘di advisable ang mga ito sa careful study and interpretation ng biblical passages kasi expectedly may mga binago or dinagdag silang statements na wala sa original text for the sake of creativity. Hindi rin widely accepted sa public reading ang mga ganitong versions dahil masyadong “loose” or "informal" sila pakinggan na para sa ilan ay maaring offensive na. Examples nito ay ang The Message (MSG), The Passion Translation (TPT) at J.B. Phillip’s New Testament (PHILLIPS).
-------------
Maraming advances in biblical research.
Mas maraming advancements sa biblical research ngayon kaysa sa mga nakalipas na mga panahon; mula sa mga archeological discoveries, improvements in textual analysis ng mga ancient manuscripts, mas malalim na understanding sa ancient culture at marami pang iba. Ang mga translations na mayroon na ay patuloy pa na ini-improve ang gawa nila at nagkakaroon pa ng iba pang translations na bago to adapt to these changes. Hindi ibig sabihin nito na may dinadagdag or binabawas sa content ng Bible, these revisions based on new information ay necessary to create more accurate versions today na close sa original text pero readable. Kasama sa mga ganitong revisions pagtatama ng mga “scribal errors” or unintentional na pagkakamali ng mga gumagawa ng kopya noong ancient times (‘di nakakaapekto ang mga ito sa passages but still need to be corrected) at pag-aalis ng mga passages sa mga translations na ‘di naman pala kasama sa original text.
These are some of reasons bakit napakadaming translations at kung bakit kada translations ay nagkakaroon pa ng several editions.
--------------------------------
“ANONG TRANSLATION ANG RECOMMENDED NINYO?”
Wala kaming masasabi na “all-purpose-translation” (parang harina lang ah). May akmang translation depende sa paggagamitan. We recommend a combination of literal and dynamic translations for believers na ‘di naman newbie. Para sa personal study at interpretation okay 'yung ESV. We suggest na ang isang believer na may experience na sa pagi-interpret ay dalas-dalasan ang paggamit ng mga literal translations kahit sa personal reading. Most of the time kasi naka-paraphrase na ang dynamic kaya interpreted na ng translators 'yung text at sinalin nalang nila yung “thought” based sa kung paano nila naunawaan. Again, madalas isang shade of meaning lang kinukuha ng translator (minsan mali pa). Believers should regularly exercise their skills in interpreting passages for themselves kaya ‘di helpful na “sinusubo” lagi sa kanila ang interpretation ng text. For public reading naman just like sa preaching or sa pagko-quote tuwing church worship, walang tatalo sa mga dynamic translations. We highly recommend using NIV sa ganito. Kung mas kumportable ang congregation sa Filipino version, try using MBB kasi mas pamilyar ang marami rito.
------------------
"ANONG TRANSLATION ANG HINDI NINYO IRE-RECOMMEND?”
New World Translation (NWT) na galing sa JW. Notorious na ang version na ‘to ng Bible for being theologically biased bukod pa sa questionable academic background ng mga tao behind this translation. It was proven na hindi faithful ang pagsasalin NWT mula sa original text and that could be seen sa way nila ng pagtra-translate ng mga passages to support their “strange beliefs.” Ang pinaka-obvious na intentional error ay ang salin nila ng John 1:1 kung saan NWT stated that, “…and the Word was a god.” Obviously, there is no such thing as “a god” dahil there is only one God at hindi rin ito consistent sa Greek grammar ng original text. The most simple and correct way of translating it ay, “and the Word was God” proving the divinity of Jesus, which is contrary naman sa doctrine ng JW.
------------------
“BAKIT KAILANGAN NG MAAYOS NA TRANSLATION”
Kapag nag-i-interpret much better na gamitin ang mga literal translations then i-compare sa mga dynamic. Kapag may maayos na versions ng Bible para ka na rin may binabasang commentary dahil malinaw mong naiintindihan yung passage and it will save you a lot of time.
For example, gusto mong unawain kung anong “vision” ang tinutukoy sa “Where there is no vision, the people perish” (Prov 29:18 KJV). (Does it mean na kailangang may goals or dreams ka in the future? Ganun ba 'yun?) By comparing it sa ESV you will read na ang salin dun ay, “Where there is no prophetic vision the people cast off restraint.” At once na binasa mo yun sa NLT ang salin naman ay, “When people do not accept divine guidance, they run wild.” Sa NIV naman ang salin ay, “Where there is no revelation, people cast off restraint;” Nagbabasa ka palang ng mga translations nakuha mo na ang interpretation! The “vision” there refers to God’s prophetic revelation or divine guidance. This means na this verse must not be used to promote the “motivational idea” na kailangang may pangarap ka sa buhay. Malaki talaga ang matutulong ng good bible translation sa interpretation.
-----------------------
"ANONG MASASABI NINYO SA PINOY VERSION? ”
Pinoy Version (PV) claims to be a dynamic translation, which I believe ay ‘di pasok sa gano'ng category. It is more of a free translation like MSG and TPT. Okay ba siya for personal reading? Yes. We recommend PV kung ikaw ay newbie sa faith pero nahihirapan kang maintindihan ang literal or dynamic na mga versions. Kung ikaw naman ay nasa preaching/ teaching ministry, pwede mo rin ‘tong gamitin to reach young generations dahil madali nilang maiintindihan yung Taglish. Pero hindi ‘to pwede sa careful study at kailangang i-consider muna ang crowd kung gagamitin ‘to sa public reading. Though the people behind PV claim na respectful pa rin ang pagsasalin nila sa text kahit Taglish ang gamit nila (kahit tunog-conyo), maaaring hindi ganun ang dating sa iba. Kailangang maging considerate sa iba kapag public reading na.
---------------------------
"ANONG MASASABI NINYO SA THE PASSION TRANSLATION?”
Doubtful ako sa TPT. Naging controversial din ang TPT dahil ine-endorse ‘to lately ng mga controversial pastors. The man behind this translation, Brian Simmons, claimed in an interview na binisita siya ni Jesus personally at dinala siya sa “library of heaven” para magawa ang TPT (do'n palang parang nakakapagtaka na). Kahit sabihin pa na ang isang version ay free translation, may certain principles pa rin na ‘di pwedeng mawala like being faithful sa original text. According pa kay Simmons, ang pinagbasehan niya ay ang Aramaic version ng NT, which is a wrong move according to most scholars dahil ang NT ay originally written in Greek.
Mare-recommend ba ang TPT? For personal reading, yes. Kung gusto mo lang naman, walang pipigil sa’yo na basahin 'yan pero be sure na may dynamic or literal version sa tabi mo for counter-checking. Hindi 'yan pwede kapag nagi-interpret or gumagawa ng sermon or lesson. Hindi rin 'yan recommended for public reading dahil it may cause confusion sa audience na maaring ma-mislead sila thinking na nasa Bible talaga yung binanggit ng TPT. And never din dapat gamitin to promote a belief or doctrine dahil obvious din ang pagdadagdag ng mga words and ideas sa version na ‘to.
For example, ang Ps 23:1 sa TPT ay, “The Lord is my best friend and my shepherd. I always have more than enough.” Ang common way of translating it ay, “The LORD is my shepherd; I shall not want.” This shows na wala namang word na “best friend” sa original text. And ang “I shall not want” simply means “I have what I need” kaya masyadong exaggerated/over na yung statement na “I always have MORE than enough.” This kind of translation ng Ps.23:1 ay misleading and may result to false hope. If gusto mong gumamit ng free translation for personal reading, I suggest na mas magandang gamitin ang MSG. Binabasa ko pa rin 'to from time to time, and I can say na okay naman ang version na 'to in giving fresh insights sa familiar passages.
------------------
BAGO PA LANG AKO, ANONG GAGAMITIN KONG TRANSLATION?”
Gumamit ka ng version na mas readable para sa’yo. We suggest na gamitin mo ang mga dynamic like NIV or NLT kung preferred mo ay English. Kung Filipino Bible naman, mas madaling hanapin at basahin yung Magandang Balita Biblia (MBB). Okay din ang PV for the start dahil napakagaan basahin.
